Khám Nhanh Hay Chậm?

Không quá thường xuyên nhưng cũng không phải ít gặp là phụ huynh hỏi qua hộp thư Facebook “Con tôi có biểu hiện như vầy … Vậy bé bị gì?”.

Hoặc một tình huống khác thường gặp khi tôi còn làm ở khoa Tâm lý bệnh viện Nhi Đồng 1 là “Tôi phải sắp hàng từ 4 – 5 giờ sáng để lấy số khám, mà vô đây bác sĩ chỉ khám có 20 phút thôi, sao khám nhanh quá vậy?”.

Ở tình huống đầu tiên, rõ ràng một câu trả lời trực tiếp bé bị gì thì chắc chắn là không thể. Ví dụ, nếu tôi trả lời bé bị tự kỷ, chắc chắn phụ huynh không tin. Nếu tôi trả lời bé không bị gì, thì khả năng sai cũng rất lớn.

Ở tình huống thứ hai, bản thân tôi cũng cảm thấy 20 phút cũng không đủ để đưa ra một chẩn đoán chắc chắn. Phụ huynh nào có đọc qua thông tin về việc khám một vấn đề tâm lý, phát triển và hành vi ở trẻ em (link: Các dịch vụ) thì thấy cần trung bình 2 buổi, mỗi buổi 45 phút thì mới có chẩn đoán (chưa kể các đánh giá khác phải làm thêm nếu cần, ví dụ như đo chỉ số thông minh thì cần thêm khoảng 1 đến 2 giờ hoặc các xét nghiệm y khoa khác). Nhưng ở một bệnh viện tuyến cuối như bệnh viện Nhi đồng 1 thì có rất nhiều người cha, người mẹ phải xếp hàng từ sáng sớm để khám. Nếu bé nào cũng khám 90 phút thì sẽ có rất nhiều người không được khám dù đã cất công đi từ khuya. Vì vậy thời gian khám được rút xuống còn trung bình 20 phút cho một ca. Thực chất không phải là giảm đi thời gian khám mà chia nhỏ ra thành nhiều buổi, với buổi đầu tiên là đưa ra một chẩn đoán tương đối chính xác nhất và những lần sau sẽ bổ sung và điều chỉnh dần. Điều quan trọng nhất là bé được điều trị và can thiệp phù hợp càng sớm càng tốt.

Vì sao phải cần nhiều thời gian để khám? Bởi vì chỉ với một hoặc hai biểu hiện mà phụ huynh kể sẽ có thể có đến 5 – 6 chẩn đoán có thể phù hợp. Nhưng dành nhiều thời gian để phỏng vấn phụ huynh và quan sát trẻ để tìm ra được 8 đến 10 biểu hiện thì lúc đó chỉ còn khoảng 1 – 2 chẩn đoán phù hợp. Một ví dụ cụ thể là bài viết về chẩn đoán chậm nói (Trẻ Chậm Nói Có Thể Bị Gì?), phụ huynh có thể thấy được rằng chỉ một biểu hiện chậm nói thì có thể có đến gần 10 chẩn đoán khác nhau sau khi được đánh giá đầy đủ.

Một lý do khác cần nhiều thời gian để tìm hiểu là cách phụ huynh tương tác (và xử trí với hành vi không mong đợi) của con như thế nào. Bởi vì, một trong những cách can thiệp đầu tiên và đặc biệt là cho các trẻ dưới 6 tuổi là can thiệp không dùng thuốc (Xem thêm bài: Các Rối Loạn Hành Vi Thường Gặp ở Trẻ Em). Nghĩa là dạy phụ huynh các tương tác và xử trí với các hành vi không mong đợi của con mình theo một cách mới, khác với cách mà phụ huynh đang dùng. Mà muốn dạy cái mới thì cần biết phụ huynh đang xử trí như thế nào để giải thích cho phụ huynh và để có thể điều chỉnh cho phù hợp.

Tóm lại, nếu phụ huynh muốn hỏi “Con tôi có biểu hiện như vầy …., vậy con bị gì?” thì 98% câu trả lời là “Cho bé đi khám”. Phụ huynh muốn có một đánh giá đúng theo sách vở thì cần trung bình 90 đến 120 phút. Còn muốn lưng chừng thì có thể chọn khám tâm lý tại các bệnh viện nhi đồng và cần đi nhiều lần.

BS. Phạm Minh Triết.